کد مطلب:129958 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:136
همراهان کاروان
به فرمان یزید گروهی با كاروان حسینی همراه گشتند؛ كه در تاریخ از آنها با عنوان كلی یا با نام یاد شده است؛ و ما با طرح دو پرسش در این زمینه به بحث می پردازیم:
پرسش یكم: همراهان چه كسانی بودند؟
1. یك لشكر: مسكویه رازی گوید: «سپس یزید زنان و علی بن الحسین (ع) را تجهیز كرد و لشكری را با آنها همراه ساخت تا آنها را به مدینه بازگرداند». [1] .
2. یك دسته: ابن نما گوید: «سپس یزید فرمان داد اسیران را به همراه نعمان بن بشیر با یك دسته به وطنشان در مدینه بازگردانند». [2] .
3. سی سوار: احمد بن داود دینوری گوید: «سپس یزید فرمان داد آنان را به نیكوترین شكل تجهیز كنند و به علی بن الحسین (ع) گفت: «همراه زنان رهسپار شو تا آنان را به وطنشان برسانی». مردی را با نیز با سی سوار به همراهش فرستاد كه پیشاپیش آنها حركت می كرد و دور از آنها فرود می آمد، تا آنكه آنها را به مدینه رساند». [3] .
4. شماری از دوستداران ابوسفیان: خوارزمی از ابوالعلا حافظ، از بزرگانش نقل می كند كه پس از آوردن سر حسین (ع) و نیز اهل و عیالش به نزدی زید، فرستاده ای به مدینه گسیل داشت تا آنكه شماری از دوستداران بنی هاشم را نزد وی فرستادند. آنگاه شماری از دوستداران خاندان ابوسفیان را با آنها همراه ساخت و بار و بنه ی [امام] حسین (ع) و بازماندگان خاندانش را با آنان فرستاد، آنان را به همه چیز مجهز ساخت و هر نیازی كه در مدینه داشتند فرمان به برآوردن آن داد.» [4] .
5. نعمان بن بشیر: همان طوری كه از ابن نما [5] و باعونی [6] نقل كردیم. از نوشته های شیخ مفید [7] و طبرسی [8] نیز این مطلب استفاده می شود.
6. محرز بن حریث كلبی: از سبط بن جوزی نقل شده است كه گفت: «یزید محرز بن حریث كلبی را با آنان همراه ساخت». [9] .
7. مردی از بهرا: ابن سعد گوید: «یزید محرز بن حریث كلبی و مردی از بهرا را - كه هر دو از افاضل اهل شام بودند - با آنان همراه ساخت». [10] .8. چند تن از دوستداران سالمند بنی هاشم: ابن سعد گوید: «سپس یزید به مدینه فرستاد، كه شماری از دوستداران سالمند بنی هاشم و بنی علی را نزد وی فرستادند و او نیز شماری از دوستداران ابوسفیان را با آنها همراه ساخت. آنگاه بار و بنه ی حسین و باقیمانده ی زنان و خاندان و كودكانش را با آنها فرستاد. آنها را به همه چیز مجهز ساخت و هر نیازی كه در مدینه داشتند فرمان به برآوردن آن داد». [11] .
9. شماری از دوستداران خاندان علی (ع): چنان كه پیشتر از طبقات نقل كردیم؛ و آن عطف خاص بر عام است، همان طور كه ممكن است برخی موارد یاد شده را در برخی دیگر گنجانید.
پرسش دوم: این همراهی برای چه بود؟
این جای بسی شگفتی است كه كسی بگوید یزید این افراد را تنها برای محافظت از اهل بیت (ع) فرستاد. گرچه ظاهر قضیه ی چنین نشان می دهد، اما یزید از این كار دو هدف را دنبال می كرد: محافظت از اهل بیت (ع) و تسلط بر اوضاع. مورد دوم به مقصود او نزدیك تر بود. زیرا پس از آن تأثیری كه وجود اهل بیت (ع) در پایتخت و انتشار حقایق در دیگر شهرها داشت، طبیعی بود كه یزید از پیدایش شورش و انقلاب در برخی شهرهای مسیر راه بیمناك باشد. با توجه به همین نكته رژیم فرستاده ای را به مدینه گسیل داشت تا شماری از دوستداران سالمند بنی هاشم و بنی علی را برای همراهی كاروان نزد وی اعزام دارند.
پرسش یكم: همراهان چه كسانی بودند؟
1. یك لشكر: مسكویه رازی گوید: «سپس یزید زنان و علی بن الحسین (ع) را تجهیز كرد و لشكری را با آنها همراه ساخت تا آنها را به مدینه بازگرداند». [1] .
2. یك دسته: ابن نما گوید: «سپس یزید فرمان داد اسیران را به همراه نعمان بن بشیر با یك دسته به وطنشان در مدینه بازگردانند». [2] .
3. سی سوار: احمد بن داود دینوری گوید: «سپس یزید فرمان داد آنان را به نیكوترین شكل تجهیز كنند و به علی بن الحسین (ع) گفت: «همراه زنان رهسپار شو تا آنان را به وطنشان برسانی». مردی را با نیز با سی سوار به همراهش فرستاد كه پیشاپیش آنها حركت می كرد و دور از آنها فرود می آمد، تا آنكه آنها را به مدینه رساند». [3] .
4. شماری از دوستداران ابوسفیان: خوارزمی از ابوالعلا حافظ، از بزرگانش نقل می كند كه پس از آوردن سر حسین (ع) و نیز اهل و عیالش به نزدی زید، فرستاده ای به مدینه گسیل داشت تا آنكه شماری از دوستداران بنی هاشم را نزد وی فرستادند. آنگاه شماری از دوستداران خاندان ابوسفیان را با آنها همراه ساخت و بار و بنه ی [امام] حسین (ع) و بازماندگان خاندانش را با آنان فرستاد، آنان را به همه چیز مجهز ساخت و هر نیازی كه در مدینه داشتند فرمان به برآوردن آن داد.» [4] .
5. نعمان بن بشیر: همان طوری كه از ابن نما [5] و باعونی [6] نقل كردیم. از نوشته های شیخ مفید [7] و طبرسی [8] نیز این مطلب استفاده می شود.
6. محرز بن حریث كلبی: از سبط بن جوزی نقل شده است كه گفت: «یزید محرز بن حریث كلبی را با آنان همراه ساخت». [9] .
7. مردی از بهرا: ابن سعد گوید: «یزید محرز بن حریث كلبی و مردی از بهرا را - كه هر دو از افاضل اهل شام بودند - با آنان همراه ساخت». [10] .8. چند تن از دوستداران سالمند بنی هاشم: ابن سعد گوید: «سپس یزید به مدینه فرستاد، كه شماری از دوستداران سالمند بنی هاشم و بنی علی را نزد وی فرستادند و او نیز شماری از دوستداران ابوسفیان را با آنها همراه ساخت. آنگاه بار و بنه ی حسین و باقیمانده ی زنان و خاندان و كودكانش را با آنها فرستاد. آنها را به همه چیز مجهز ساخت و هر نیازی كه در مدینه داشتند فرمان به برآوردن آن داد». [11] .
9. شماری از دوستداران خاندان علی (ع): چنان كه پیشتر از طبقات نقل كردیم؛ و آن عطف خاص بر عام است، همان طور كه ممكن است برخی موارد یاد شده را در برخی دیگر گنجانید.
پرسش دوم: این همراهی برای چه بود؟
این جای بسی شگفتی است كه كسی بگوید یزید این افراد را تنها برای محافظت از اهل بیت (ع) فرستاد. گرچه ظاهر قضیه ی چنین نشان می دهد، اما یزید از این كار دو هدف را دنبال می كرد: محافظت از اهل بیت (ع) و تسلط بر اوضاع. مورد دوم به مقصود او نزدیك تر بود. زیرا پس از آن تأثیری كه وجود اهل بیت (ع) در پایتخت و انتشار حقایق در دیگر شهرها داشت، طبیعی بود كه یزید از پیدایش شورش و انقلاب در برخی شهرهای مسیر راه بیمناك باشد. با توجه به همین نكته رژیم فرستاده ای را به مدینه گسیل داشت تا شماری از دوستداران سالمند بنی هاشم و بنی علی را برای همراهی كاروان نزد وی اعزام دارند.
[1] تجارب الامم، ج 2، ص 75.
[2] مثيرالاحزان، ص 106.
[3] الاخبار الطوال، ص 261.
[4] مقتل خوارزمي، ج 2، ص 75؛ بحارالانوار، ج 45، ص 145؛ نيز ر. ك: طبقات ابن سعد (ترجمة الامام الحسين (ع))، ص 84.
[5] مثيرالاحزان، ص 106.
[6] جواهر المطالب، ج 2، ص 295.
[7] ارشاد، ج 2، ص 122.
[8] اعلام الوري، ص 249.
[9] مرآة الزمان، طبق نقل عبرات المصطفين، ج 2، ص 351.
[10] الطبقات الكبري، ص 84. (ترجمة الامام الحسين (ع) از قسم چاپ نشده).
[11] همان.